Psychoterapia to zbiór różnorodnych oddziaływań, dostępnych dla wielu grup osób, zmagających się z różnorakimi dylematami. Kiedy para lub małżeństwo przechodzi przez trudny czas, może zgłosić się do terapeuty, który spróbuje pomóc partnerom zrozumieć, co dzieje się w ich relacji. Terapia par/małżeństw może pomóc w osiągnięciu większej intymności oraz w poprawie zadowolenia z bycia razem.
Do kogo skierowana jest terapia par?
Terapia par skierowana jest zarówno do osób pozostających w związkach formalnych jak i nieformalnych oraz do par mężczyzn i kobiet, jak i par jednopłciowych. Ma na celu wspólne rozwiązanie problemu, poprawę jakości relacji czy polepszenie komunikacji między partnerami. Terapię par może prowadzić jeden lub dwóch terapeutów. Sesje, czyli spotkania pary z psychoterapeutą mogą być dłuższe niż w przypadku terapii indywidualnej i trwają zwykle od 50 minut do półtorej godziny (w zależności od stylu pracy terapeuty i umowy z daną parą).
Częstym elementem pogarszającym funkcjonowanie w parze jest odmienne postrzeganie zadań czy tak zwanego rozkładu sił w relacji. Pary zgłaszające się po pomoc mogą przeżywać różnego typu dylematy związane z brakiem równowagi w relacji: np. jedna z osób w parze czuje, że jej potrzeby są niezauważane lub umniejszane, różny jest poziom zaabsorbowania pracą zawodową oraz obowiązkami domowymi, jeden z partnerów czuje, że zawsze udziela wsparcia emocjonalnego drugiemu. Zadaniem terapii par jest wtedy przywrócenie harmonii w relacji, znalezienie sposobu na funkcjonowanie akceptowalne dla obojga/obu partnerów, a niekiedy wsparcie w rozstaniu się, jeśli partnerzy podejmą taką decyzję.
Powody zgłoszenia na terapię par
Najczęstszym powodem zgłaszania się par do terapii jest narastające, trudne do wytrzymania, napięcie w relacji. Może być ono połączone z jakimś wydarzeniem, trudną sytuacją lub koniecznością dokonania zmian w funkcjonowaniu związku. Na terapię trafiają również pary, w których to napięcie występuje w sposób ciągły i bywa, że małżonkom trudno określić czego dotyczy. Powodów zgłoszenia się do terapii par jest wiele, poniżej przedstawiono te, wyróżnione przez Bowena, który był jedym z pionierów terapii systemowej:
- para zgłasza się do terapii z powodu objawów jedego z partmerów (np.: depresja, uzależnienie)
- para zgłasza się z powodu trudności w zniesieniu chronicznego konfliktu, celem małżonków może być jego rozwiązanie lub podjęcie decyzji o rozwodzie
- na terapie zgłasza się cała rodzina- trudności dziecka spełniają funkcję obniżenia napięcia w relacji małżeńskiej
Popularnymi powodami zgłaszenia się na terapię par są:
- nadopiekuńczość i zależność emocjonalna od partnera
- zazdrość, podejrzliwość, brak zaufania w relacji i ograniczanie wolności
- domninacja jednego partnera i obniżanie poczucia wartości drugiego (pasywnego partnera)
- wzajemny antagonizm, obwinianie się
(M. Wolska, 2011)
Skuteczność terapii par
Podczas sesji terapeutycznej pary zajmują się wspólnymi dylematami czy sytuacjami kryzysowymi, które ich poróżniły i negatywnie wpłynęły na jakość wspólnego życia. Można wyodrębnić kilka podstawowych zasad skutecznej terapii par. Oto one:
- Terapia par zmienia pogląd na relacje: zadaniem terapeuty jest pomoc obojgu partnerom w bardziej obiektywnym spojrzeniu na ich związek. Ważnym elementem tego procesu jest redukowanie wzajemnych oskarżeń i nauka spostrzegania swoich emocji. Terapeuta par przeprowadza wywiad z partnerami/małżonkami w celu poznania ich więzi i sposobu interakcji, co pomaga mu postawić hipotezę na temat przyczyn kryzysu. Dzięki temu para może zacząć widzieć siebie i swoje interakcje w bardziej adaptacyjny spośób.
- Terapia par modyfikuje dysfunkcyjne zachowania: kolejnym ważnym zadaniem terapeuty par jest próba zmiany sposobu,w jaki partnerzy zachowują się wobec siebie. Oprócz wyżej wymienionej pomocy w zmianie spojrzenia na relację, terapeuta dba także o zmianę zachowania małżonków na takie, które nie obejmuje przemocy fizycznej, psychicznej czy ekonomicznej. To trudny element terapii par/małżeństw. Może się okazać konieczne przerwanie terapii i skierowanie jednego z małżonków do specjalistycznego ośrodka leczenia uzależnień czy do placówki dla osób doświadczających przemocy. Modyfikowanie dysfunkcyjnych zachowań polega również na próbie ich skontrolowania, może to być na przykład zalecenie skonfliktowanym partnerom kłótni o określonej godzinie, co często prowadzi do zmniejszenia awantur.
- Terapia par redukuje unikanie emocji: Partnerzy, którzy nie wyrażają wprost swoich emocji i myśli mogą w konsekwencji oddalać się od siebie. Dlatego kolejnym zadaniem terapeuty par jest pomoc w ujawnianiu tych uczuć i myśli, które do tej pory były ukrywane lub wiązały się z lękiem przed odrzuceniem ze strony partnera.
- Terapia par poprawia komunikację: Skutecznekomunikowanie się jest bardzo istotnym elementem dobrej relacji. Podczas terapii para będzie uczyła się komunikować w taki sposób, aby szanować się wzajemnie. Mowa tu o komunikacji bez obelg, wyśmiewania czy poniżania, kiedy ktoś wyraża swoje uczucia. Innymi słowy pary na terapii uczą się rozmawiać ze sobą! Terapeuta może dawać jasne wskazówki i instrukcje dydaktyczne, aby pomóc parze nawiązać wspierający dialog oraz nauczyć partnerów jakie rodzaje komunikacji są skuteczne a jakie jej typy będą powodować więcej konfliktów. Małżonkowie mogą na przykład nauczyć się jak bardziej efektywnie i empatycznie słuchać.
- Terapia par promuje mocne strony: Terapeuci par promują zasoby i mocne strony związku aby budować jego odporność, zwłaszcza kiedy terapia zbliża się ku końcowi. To naturalne, że podczas terapii uwaga skupia się wokół problemów i trudności, równie ważne jest jednak dostrzeganie i podkreślanie tych obszarów, w których para funkcjonuje dobrze i skutecznie. Takie działanie pozwala czerpać więcej radości z relacji. Terapeuci par często są aktywni w promowaniu mocnych stron w relacji, mogą nawet zalecić jednemu z parterów aby robił to, co podoba się drugiemu.
Przeciwwskazania do prowadzenia terapii par/małżeństw
Istnieją sytuacje, kiedy prowadzenie terapii pary jest niewskazane, nawet jeśli partnerzy deklarują silną chęć jej podjęcia. Chodzi o stosowanie przemocy fizycznej między partnerami, istnienie choroby psychicznej u jednego lub obojga partnerów, pozostawanie w innych związkach i brak motywacji do rezygnacji z jednego z nich, podjęcie przez jednego z partnerów decyzji o rozwodzie przy nieakceptacji tej decyzji przez drugiego. Jeśli terapeucie uda się na wstępnym etapie konsultacji zauważyć jeden z wyżej wymienionych problemów to może zaoferować pomoc odpowiednio wykwalifikowanych instytucji czy osób (psychiatra, mediator, centrum interwencji kryzysowej).
Martyna Nikodym
Zobacz: Psychoterapia w Centrum Kontakt, terapia par
